بررسي مواضع صحابه نسبت به تحولات سياسي- اجتماعي عصر امويان

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی و الهیات
چکیده:
این پایان نامه به بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی صحابه و همچنین بررسی نقش برتری بعضی از اصحاب، نسبت به دیگر اصحاب در دوره پیامبر(ص) و همچنین به بررسی فعالیت های اجتماعی و سیاسی صحابه ها، بعد از رحلت رسول اکرم (ص) و علت اصلی انحراف صحابه ها، در ماجرای سقیفه و انحرافات بعدی آن ها، در جریان جنگ صفین و جمل و بررسی فعالیت عده ای از این منحرفین، در فعالیت های سیاسی، اجتماعی، که باعث به قدرت رسیدن حکومت امویان شده و در دوره این حکومت، باعث قدرت گرفتن آن ها شده بود و فعالیت های سیاسی، اجتماعی صحابه های مخلص که به حمایت اهل بیت می پرداختند و با نثار جان خود در برابر حکومت امویان ایستادگی می‌کردند، می پردازد.
کلید واژه: صحابه، صحابه های ناخالص، صحابه های خالص و مخلص، تابعین، حکومت امویان، تحولات سیاسی- اجتماعی

فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول: كليات تحقيق    
1-1 مقدمه
1-2 طرح تحقیق
1-3 بیان مسأله
1-4 هدف تحقیق
1-5 سؤالات تحقیق
1-6 فرضیات تحقیق
1-7 پیشینه تحقیق
1-8 روش تحقیق 
1-9 معرفی و نقد منابع
فصل دوم: معنای صحابه و دیدگاه اهل سنت و شیعه در مورد آن 
2-1 تعریف معنایی و مفهومی صحابه
2-1-1 تعریف لفظ «صحابی» در لغت 
2-1-2 تعریف لفظ صحابی در اصطلاح
2-1-3 معنای لغوی و اصطلاحی شیعه و تشیع
2-2  دیدگاه اهل سنت و شیعه، نسبت به صحابه
2-2-1 عقیده اهل سنت، درباره صحابه پیامبر (ص)   
2-2-2 ادله اهل سنت، درباره عدالت صحابه
2-2-3 عقیده شیعه، درباره صحابه پیامبر اکرم (ص)
2-2-4 کلام علمای شیعه، در مورد صحابه
2-2-5 ویژگیهای صحابه خالص پیامبر (ص)
فصل سوم: مواضع صحابه در دوران حیات رسول اکرم (ص)
3-1 مواضع صحابه، در ابتدای دوران حیات رسول اکرم 
3-1-1 آغاز رسالت پیامبر اکرم (ص) و چگونگی رفتار صحابه ها، در این دوران
3-1-2 ماجرای شعب ابیطالب و چگونگی رویکرد صحابهها، در این حماسه
3-1-3 بازگشت از شعب، به مکه، تا سفر به طائف و نقش صحابهها در کنار رسول اکرم(ص)     
3-1-4 مسافرت پیامبر(ص) به طائف و چگونگی همکاری صحابه ها، با پیامبر(ص)   
3-1-5 نقش صحابهها، در نفوذ اسلام، در میان یثربیان
3-1-6 چگونگی فعالیت و همکاری صحابه ها، در هجرت پیامبر (ص)، از مکه به مدینه
3-1-7 ماجرای توطئه دارُالنَّدًوه و نقش فعالترین صحابه های رسول خدا، در همکاری با ایشان
3-1-8 وجوب زکات و روزه و نماز، از طرف پیامبر و واکنش صحابه ها، در مقابل این موضوع
الفـ سریه حمزة بن عبد المطلب
بـ سریه عبیدة بن حارث
جـ غزوه اَبواء، یا ودّان
دـ سریه نحله، یا سریه عبدالله بن جحش
هـ غزوه بدر و رویکرد صحابه ها، در همراهی با پیامبر (ص)     
1ـ هـ چگونگی برخورد صحابه ها، با اسیران جنگ بدر و عکسالعمل آنان در برابر فرمان رسو ل خدا، در مورد اسیران
2ـ هـ چگونگی برخورد صحابه ها، نسبت به فرمان پیامبر، در مورد تقسیم غنام جنگ بدر
وـ درگیری با یهود و چگونگی همراهی اصحاب، در این درگیری
زـ غزوه احد و نقش اصحاب، در یاری رساندن به پیامبر (ص)  
حـ غزوه حمراءالاسد و تعقیب سپاه ابوسفیان و نقش اصحاب، در این غزوه  
طـ فجایع بدویان و اندیشه قتل پیامبر (ص)، توسط بنی نضیر و واکنش اصحاب، در این مسئله
یـ جنگ خندق و نقش اصحاب، در همراهی پیامبر (ص)، در این غزوه
کـ غزوه بنی قریظه و چگونگی برخورد اصحاب، در همراهی پیامبر (ص) 
لـ تبیین اولویت ولایت پیامبر، در خاتمه جنگ احزاب و شناسایی برخورد اصحاب، در این امر
مـ فتح آشکار، یا صلح حدیبیه و نقش اصحاب، در برقراری این صلح، با پیامبر (ص) 
نـ دعوت فرمانروایان، به دین اسلام، از طرف پیامبر (ص)، به وسیله اصحاب ایشان
سـ جنگ خیبر و نقش اصحاب، در همراهی پیامبر (ص) 
عـ غزوه مُؤَته و نقش اصحاب در این جنگ، در همراهی پیامبر (ص)
فـ فتح مکه و برخورد اصحاب، در این فتح، با پیامبر (ص)
صـ حادثه یوم الغُمَیصاء و نقش اصحاب در این حادثه و برائت از صحابه خطاکار، به نام خالد
قـ نقش اصحاب، از غزوه حنین، تا بازگشت به مدینه، در کنار پیامبر (ص) 
رـ غزوه طائف و نقش سیاسی ــ اجتماعی اصحاب، در همراهی پیامبر
شـ برخورد اصحاب با پیامبر، در آزادی اسیران بنی هوازن و تقسیم غنایم، در جِعِرّانه
تـ غزوه تبوک و نقش سیاسی ــ اجتماعی صحابه، در همراهی پیامبر (ص)     
3-2 واپسین روزهای عمر پیامبر (ص) و چگونگی همراهی اصحاب، با ایشان
فصل چهارم: نقش اصحاب، در تحولات سیاسی و اجتماعی اسلام، بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص)     
4-1 سقیفه و انحراف بنیادین اصحاب، در آن
4-1-1 موضع اصحاب مخلص و با ایمان رسول خدا، در برابر ابوبکر
4-1-2 برخورد صحابه منحرف ( ابوبکر ) و هواداران او، با اصحاب مخلص و با ایمان رسول خدا (ص)
4-1-3 پیدایش پیامبران دروغین و چگونگی برخورد اصحاب، با این ماجرا
4-1-4 نقش اصحاب، در مسائل سیاسی ــ اجتماعی دوران ابوبکر
4-1-4-1 نقش عمر،  در تحولات سیاسیـ اجتماعی دوره ابوبکر
4-1-4-2 نقش خالدبن ولید، در تحولات سیاسیـ اجتماعی دوره ابوبکر
4-1-4-3  نقش ابو عبیده جراح، در تحولات سیاسیـ اجتماعی دوره ابوبکر
4-1-4-4 نقش دیگر فرماندهان و کارگزاران، در تحولات سیاسیـ اجتماعی دوره ابوبکر
4-2 دوره خلافت عمر و چگونگی نقش اصحاب، در تحولات سیاسی ـ اجتماعی این دوره
4-2-1 اخلاقیات عمر، در دوره خلافتش
4-2-2 کارگزاران عمر و نقش اصحاب، در این پستها
4-2-3  اندیشه های عمر و چگونگی برخورد سایر اصحاب، با این اندیشه
4-2-4 پیامدهای سنگین انحرافات و چگونگی رویکرد اصحاب، نسبت به آن، در دوره عمر
4-3 چگونگی انتخاب عثمان، دوران خلافت او و رویکرد اصحاب، در این ماجرا
4-3-1 دوره خلافت عثمان و چگونگی فعالیت اصحاب، در تحولات سیاسی و اجتماعی این دوره
4-3-2 علل شورش بر عثمان و نقش اصحاب، در این ماجرا
4-3-3  نقش اصحاب، در قتل عثمان
4-4 دوره امامت و خلافت علی (ع) و نقش دیگر اصحاب، در تحولات سیاسی ــ اجتماعی این دوره
4-4-1  دشواریهای امام علی (ع) و برخورد اصحاب، با این دشواریها
4-4-2  اصلاح، سیاست اصولی امام علی (ع) و رویکرد اصحاب، در تحولات سیاسی و اجتماعی این دوره
4-4-3  نقش و رویکرد اصحاب، در قتل امام علی (ع)  
فصل پنجم: مواضع اصحاب، در روی کار آمدن امویان
5-1 جنگ جمل و دومین اشتباه بزرگ اصحاب سستعنصر، در تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوران
5-2 جنگ صفین و انحراف اصحاب و نقش آنها، در تحولات سیاسی ـ اجتماعی
5-2-1 گروهبندی بین اصحاب، جنگ امام علی(ع)، با افراطیان خارجی و تأثیر این گروهبندی، در تحولات سیاسی ـ اجتماعی آن دوره
5-2-2 تجاوزات و غارتگریهای سپاه معاویه و چگونگی رویکرد اصحاب، در این دوره
5-3  دوره امامت امام حسن(ع) و رویکرد اصحاب، در تحولات سیاسی ـ اجتماعی این دوره
5-3-1 امام حسن (ع) و مسأله امامت ایشان و رویکرد اصحاب، در این مسأله
5-3-2 رویکرد اصحاب عراق، در دوره امامت امام حسن(ع)   
5-3-3  نخستین اقدامات امام حسن(ع) و معاویه و برخورد اصحاب، با این اقدامات
5-4 معاویه و درخواست صلح و رویکرد اصحاب، نسبت به این صلحنامه
5-4-1 سستعنصری اصحاب و علت پذیرش صلح، توسط امام حسن(ع)    
5-4-2 حاضر نشدن مردم، در عرصه جنگ
5-4-3 حفظ شیعیان باقیمانده
5-5 ویژگیهای اجتماعی، مذهبی و سیاسی مردم کوفه
5-5-1  شهادت امام حسن(ع)  
5-5-2 معاویه، بنیانگذار پادشاهی امویان
فصل ششم: نقش اصحاب، در تحولات سیاسی عصر امویان و رفتار و عملکرد امویان، نسبت به اصحاب
6-1 تأسیس سلسله اموی و چگونگی کارکرد معاویه
6-1-1 رویکرد صحابه های منحرف (خوارج )، در صفین، نسبت به تحولات سیاسی ـ اجتماعی دوره معاویه در حکومت بنی امیه
6-1-2 جنبش شیعه 
6-1-3 چگونگی رویکرد معاویه و کارگزارانش، نسبت به صحابه ها 
6-1-4 رویکرد معاویه وحکومت اموی درمقابل حرکت شیعی یکی از صحابه های بزرگ (حجربن عدی)     
6-1-5 نگرش سایر صحابه ها و شیعیان مخلص، نسبت به  قتل حجر و رویکرد امویان در برابر این نگرش
6-1-6 فتوحات دوران معاویه و رویکرد صحابه ها نسبت به این فتوحات
6-1-7 موروثی کردن خلافت، توسط معاویه و برخورد صحابه ها، با این مسأله
6-2 امام حسین و صحابهها در دورا ن خاندان اموی
6-2-1 شخصیتشناسی امام حسین (ع)     
6-2-2 امام حسین (ع) وخاندان اموی، قبل از کربلا و رویکرد صحاب ها دراین دوره
6-2-3 دعوت امام از شیعیان، برای قیام علیه امویان و برخورد صحابه ها نسبت به این دعوت
6-2-4 ورود مسلم به کوفه، عکسالعمل امویان نسبت به این شخص و رویکرد اصحاب در قبال مسلم و برخورد امویان
6-2-5 قتل مسلم بن عقیل و برخورد صحابه ها نسبت به این مسأله
6-2-6  برخورد امام حسین (ع) با سپاه ابن زیاد و رویکرد صحابه‌ها در این برخورد
6-2-7 رویکرد صحابه های کوفه در زمان آماده شدن بنی امیه، برای جنگ با امام حسین (ع) 
6-2-8 شهادت امام حسین (ع) به دست عمّال بنی امیّه 
6-3 رویکرد اصحاب و تابعین بعد از واقعه کربلا، نسبت به حکومت اموی و برخورد حکومت بنی امیه نسبت به اصحاب و تابعین
6-3-1  قیام اهل مدینه، واقعه حرّه و نقش اصحاب در این واقعه و رویکرد امویان نسبت به این واقعه
6-3-2 جنبش ابن زبیر و نقش اصحاب در این جنبش و رویکرد امویان نسبت به این جنبش
6-3-3 مرگ یزید و رویکرد امویان نسبت به این مسأله
6-3-4 مروان بنحکم اموی
6-3-5 حکومت عبدالملک بن مروان و رویکرد او، نسبت به صحابه ها و تابعین و برخورد صحابهها و تابعین، نسبت به حکومت بنی امیه در این دوره
6-3-6 قیام توابین و رویکرد حاکم بنی امیه نسبت به این قیام
6-3-7 قیام مختار، (سالهای 66-67)، رویکرد صحابه ها و توابین، نسبت به این قیام و برخورد حکومت بنی امیه در برابر این قیام
6-4 امام سجاد (ع) و حکومت بنی امیه
6-4-1 شناخت محیط و دورهای که امام، در آن زندگی میکرد
6-4-2 برخورد شیعیان، بهخصوص صحابه ها و تابعین، در برابر امام سجّاد (ع) و برخورد بنی امیه نسبت به آنها
6-4-3 برخورد امام سجاد (ع) و تابعین، نسبت به امویان و رویکرد امویان نسبت به آنها 
6-5 رویکرد بنی امیه نسبت به خاندان بنی هاشم، بعد از واقعه کربلا
6-6 شورش عبدالرحمان بن اشعث و پایان دادن به حکومت عبدالملک و رویکرد تابعین و شیعیان مخلص، در برابر این موضع
6-7  حکومت ولیدبن عبدالملک، حاکم اموی و رویکرد او نسبت به تابعین یا شیعیان مخلص و برخورد تابعین یا شیعیان مخلص در قبال حکومت او
6-8 به خلافت رسیدن حاکم اموی، سلیمان بن عبدالملک و برخورد او با تابعین یا شیعیان مخلص و رویکرد شیعیان مخلص یا تابعین در دوره او، نسبت به حکومتش
6-9 خلافت عمربن عبدالعزیز، حاکم بنی امیه
6-9-1 رویکرد عمربن عبدالعزیز، حاکم اموی نسبت به تابعین و شیعیان مخلص
6-10 خلافت یزید بن عبدالملک و رویکرد او، نسبت به تابعین و شیعیان مخلص
6-10-1 رویکرد تابعین، علویان یا شیعیان مخلص و فرصتطلبان نسبت به حکومت یزید دوم
6-11 دوره خلافت هشام بن عبدالملک
6-11-1 ویژگیهای هشام بن عبدالملک
6-11-2 رویکرد هشام بنعبدالملک، نسبت به علویان، تابعین و شیعیان مخلص
6-11-3 رویکرد تابعین، شیعیان مخلص و علویان، نسبت به حکومت اموی در دوره خلافت هشام
6-11-4 مرگ هشام و ولیعهد او
6-12 دوره حاکمیت سه حاکم اموی به نام‌های ولید دوم، یزید سوم، مروان دوم و رویکرد این سه حاکم اموی نسبت به شیعیان مخلص، تابعین و علویان
6-12-1 شناخت ولید دوم و رویکرد او نسبت به شیعیان مخلص و برخورد تابعین و شیعیان مخلص، نسبت به او
6-12-2  شناخت یزید سوم، حاکم اموی و رویکرد او نسبت به تابعین و برخورد تابعین نسبت به او
6-12-3 شناخت مروان دوم و رویکرد او نسبت به تابعین و شیعیان مخلص
6-12-4 رویکرد تابعین علویان در دوره مروان دوم، نسبت به حکومت اموی
6-12-5 رویکرد شیعیان و تابعین، نسبت به حکومت سه حاکم اموی، ولید دوم، یزید سوم و مروان دوم
6-13 نقش عالمانی که در خدمت آل مروان بودند و رویکرد شیعیان واقعی نسبت به این علما
6-14 نشر اسرائیلات و شیوع قصه خوانی و رویکرد تابعین و شیعیان نسبت به این مسأله و همچنین رویکرد امویان در این مورد
نتیجه گیری      
منابع و مآخذ